Populaire artikelen
Recente discussies op het forum
Geen informatie beschikbaar
Oorsprong van de koffiecultuur in Scandinavië
Laten we een kijkje nemen hoe de rage voor koffie begon in de Scandinavische landen
Geplaatst December 17, 2021
Marc Kasteelen
Koffie experts@The Coffee Lab
Scandinavië is gepassioneerd voor koffie. Dankzij alle vijf de Scandinavische landen staat de regio consequent in de top 10 van koffieconsumerende landen ter wereld per hoofd van de bevolking. Er zijn talloze koffiehuizen en cafés in elke straat in Oslo en Kopenhagen en er is de Zweedse culturele praktijk van Fika. Reykjavík in IJsland staat bekend om zijn talloze café-opties en Finnen drinken elk jaar 12 kilo koffie. Het is veilig om te stellen dat de Scandinavische obsessie met koffie voor een ieder duidelijk te zien is.
Maar hoe is deze obsessie begonnen? Sommigen beweren dat het een geweldige manier is om om te gaan met de intrinsiek introverte cultuur die in heel Scandinavië aanwezig is. Wie houdt er immers niet van een koffiepauze met zijn vrienden en collega's?
Andere Scandinaviërs beweren dat koffie minder een drank is en meer een instinct ontwikkeld tijdens het opgroeien. Dit kan te wijten zijn aan de meedogenloze winters, terwijl Finnen koffielepels krijgen als doopcadeaus. Noren drinken pure espresso tegen de tijd dat ze acht jaar oud zijn!
Zweden
Ongeacht het waarom, het hoe is relatief eenvoudig; Koffie werd ergens in de jaren 1650 geïntroduceerd bij de Zweedse staatsman Claes Rålamb , die er een hekel aan had en het prompt probeerde te vergeten.
De eerste koffiebonen bereikte ergens rond de jaren 1670 de kust van Zweden. De drank kreeg echter weinig aandacht. Artsen gebruikten het voornamelijk voor medicinale doeleinden. Pas toen de Zweedse koning Karel XII zijn reis naar Turkije maakte, zou koffie een groter fenomeen worden.
Hij had zijn eerste ervaring met echte koffie en werd er meteen verliefd op. Hij bracht een traditionele Turkse cezve mee naar Zweden, samen met zijn enthousiasme voor koffie. Waarna een obsessie de edelen in zijn hof volgde.
Zo waren de zaden voor de Zweedse obsessie met koffie geplant, en er was geen weg meer terug.
In 1710 werd het eerste koffiehuis in Stockholm geopend. In de daaropvolgende decennia groeide het aantal tot bijna vijftig koffiehuizen verspreid over de stad. Dit ondanks het feit dat er ongeveer vijf koffieverboden waren in Zweden. Sommigen van hen werden uitgevoerd door de boeren en aristocratie, geleid door de notoir koffie-hatende koning Gustav III. Uiteindelijk eindigden de laatste koffieverboden in 1820 en sindsdien zijn de Zweden verslaafd aan koffie.
Denemarken
Denemarken zat vlak achter Zweden in de koffierace. Met de eerste kop koffie in Denemarken geserveerd in 1665, tegen 1672, was koffie een zeer populaire medicinale remedie. De verspreiding van koffie naar het grote publiek duurde echter even. Tot de jaren 1730 was thee de meest populaire drank en koffie was voorbehouden aan de aristocraten.
Tegen de 19e eeuw stelden de Denen een alcoholverbod in. Ze moedigden de bevolking aan om in plaats daarvan koffie te drinken, hoewel dat niet werkte. Dit wordt bewezen door het bestaan van de populaire drank "koffiepunch".
De import van koffie groeide en koffie werd goedkoper en toegankelijk voor iedereen, zelfs voor de armen op het platteland. Andersom was thee de drank van de elite geworden. Toen de industrialisatie in Denemarken plaatsvond en mensen van het platteland naar de steden verhuisden, brachten ze hun koffiedrinkgewoonten met zich mee. Dit maakte Denemarken officieel tot een land dat gek was op koffie.
Noorwegen
Ondertussen kwam koffie in buurland Noorwegen wat traag op gang. Toen koffie in de jaren 1690 in Noorwegen arriveerde, behandelden velen het als een medicinale drank voor ongeveer 100 jaar voordat het verder doorbrak.
Met een groot handelsvolume tussen Noorwegen en Denemarken, enkele periodes van verbodsbepalingen en zware belastingen op alcohol, groeide koffie langzaam maar zeker in populariteit. Tegen het einde van de 19e eeuw was het overal. Hoewel de hoeveelheid koffie op een historisch hoogtepunt was, was de kwaliteit dat niet.
Pas in de jaren 1860 schreef Peter Christen Asbjørnsen zijn werken over koffie. Hier legde hij de juiste methoden en praktijken uit om plezierige koffie te zetten. Dit sprak tot de verbeelding van de Noren, die begonnen te experimenteren met de drank. Al snel vonden ze de wereldberoemde "kokaffe" uit, waardoor Noorwegen het eerste land van echte koffiekenners werd.
Finland
In het rustige Finland kwam de koffie in de 17e eeuw via Zweden en Rusland aan. Net als in andere Scandinavische landen was koffie in Finland aanvankelijk een medicinale drank en daarna een luxe waar de elite van kon genieten. Het verspreidde zich langzaam over Finland en tegen de 18e eeuw was de heerlijke drank in het hele land te vinden.
Hoewel het beschikbaar was over een brede geografie, had het de Finnen niet zo geboeid als nu. Koffie kreeg een echte boost in populariteit toen in 1919 alcohol in het hele land werd verboden. Toch was het tijdens de Tweede Wereldoorlog - toen de koffie-import plotseling stopte - dat de Finnen zagen wat ze misten.
Nadat ze hadden geprobeerd het koffievormige gat in hun hart te vullen met natuurlijke vervangers zoals suiker- en rode biet, realiseerden ze zich hoe kostbaar en vluchtig de aanwezigheid van koffie was. En toen de oorlog(en) voorbij waren, hielden ze hun koffiekopjes stevig vast en lieten ze nooit meer los. Finland is nu misschien wel de grootste koffiehoofdstad ter wereld, meer nog dan Italië en Spanje!
IJsland
De IJslandse geleerde Árni Magnússon gaf veel dingen aan IJsland, de belangrijkste daarvan was een verzameling manuscripten en wetenschappelijke artikelen die nu worden bewaard in het Árni Magnússon Instituut voor IJslandse Studies in Reykjavík. Wist je echter dat hij ook de eerste was die koffie naar IJsland bracht? Het gebeurde toen hij op 16 november 1703 een kwart pond koffie van een vriend kreeg. Het werd echter niet geconsumeerd zoals nu. Tot het midden van de 18e eeuw maakte het IJslandse volk pap van de ongebrande bonen, die alleen bij de bisschopszetel Skálholt werd geconsumeerd.
Maar rond 1760 was groene koffie overal verkrijgbaar, en bijna elk huis had zijn brander en molen. Tegen 1850 was koffie een onlosmakelijk onderdeel van de werkdag geworden en werd het twee of drie keer per dag gedronken - meer tijdens het oogst of het zeilseizoen. En tegen het begin van de 20e eeuw raakten de koffie- en de IJslandse cultuur grondig met elkaar verweven. IJsland zeilde langzaam de gouden eeuw van thuisbranden binnen.
Nou, zo begon dus de koffiecultuur in de Scandinavische graafschappen. Van een eenvoudig drankje tot de hoofddrank in alle aspecten van het leven.
Over de schrijver
Add comment
Meer over het koffielab
Schrijf je in en draag nu bij